Przy prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej często nie da się obejść bez pomocy członków najbliższej rodziny. Nawet sporadyczna i nieodpłatna pomoc spowoduje powstanie obowiązku odprowadzania dodatkowo pełnych składek ZUS od osoby współpracującej, która będzie traktowana tak jak przedsiębiorca. Krótko mówiąc, według organów Państwa nie ma nic za darmo..

Kim jest osoba współpracująca?

Art. 8. ust. 11 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych mówi, że: „Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność […] uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.”

Kto nie jest osobą współpracującą?

Osobą współpracującą nie jest już brat i siostra przedsiębiorcy. Nie jest nią też członek rodziny zatrudniony w celu przygotowania zawodowego.

Jakie są skutki bycia osobą współpracującą?

Do konsekwencji posiadania statusu osoby współpracującej z przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą, należy odprowadzanie za tą osobę dodatkowych składek ZUS. Według ZUS taka osoba jest przedsiębiorcą i w związku z tym musi płacić pełne składki, które na chwilę obecną wynoszą 1092,28 zł. Przedsiębiorca musi więc płacić podwójne składki – za siebie i za członka rodziny. Dodatkowo, nawet jeśli przedsiębiorca sam jest uprawniony do korzystania z preferencyjnych składek przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności, to członka rodziny ten przywilej już nie obejmuje.

Dla samego przedsiębiorcy ważne jest też to, że składki ZUS płacone za osobę współpracującą będą stanowiły dla niego koszt uzyskania przychodu, a składkę zdrowotną będzie mógł odliczyć od podatku, na tych samych zasadach, na jakich odlicza własne składki.

Jednak nieco inaczej kształtuje się kwestia samego wynagrodzenia członka rodziny. Według art. 23. ust. 1 pkt 10 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wynagrodzenie pracy własnej, małżonka i  małoletnich dzieci nie może być wliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Czy zawarcie umowy o pracę lub umowy cywilnej zwolni członka rodziny z opłacania pełnych składek ZUS?

Nie jest istotne dla ZUS-u czy członek rodziny jest zatrudniony na umowie o pracę, czy też udziela nieodpłatnej pomocy…  Jeżeli stopień pokrewieństwa obejmuje wymienione w ustawie, to niezależne od umowy czy też jej braku, członek rodziny, udzielający pomocy przedsiębiorcy, względem ustawy będzie osobą współpracującą z wszelkimi tego konsekwencjami. Umowa o pracę zawarta z członkiem rodziny nie zmniejszy obowiązkowych składek ZUS.

Korzystnym wyjściem z tej sytuacji będzie umowa zlecenie. Według Interpretacji Departamentu Ubezpieczeń i Składek Centrali ZUS z dnia 11 maja 2013 roku.:

„(…) gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą zatrudni na podstawie umowy o pracę swojego współmałżonka, z którym pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym to dla celów ubezpieczeń społecznych osoba ta jest traktowana jako osoba współpracująca.

Zasada ta nie obowiązuje natomiast, gdy osoba prowadząca działalność zawiera z własnym współmałżonkiem umowę zlecenie.

Warunkiem jest jednak, aby treść zawartej umowy i okoliczności jej wykonywania, odpowiadały warunkom określonym przepisami kodeksu cywilnego. W konsekwencji, jeżeli współmałżonek będzie wykonywał faktycznie umowę zlecenie, to będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu jako zleceniobiorca.

W wątpliwych przypadkach właściwa jednostka terenowa Zakładu może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające celem ustalenia czy dana osoba została prawidłowo zgłoszona do ubezpieczeń.”

Wynika z tego, że dla ZUS-u umowa zlecenie zawarta z członkiem rodziny nie jest podstawą do uznania takiej osoby za osobę współpracującą.  Co za tym idzie przedsiębiorca może odprowadzać dużo niższe składki ZUS z tytułu umowy zlecenia zawartej z członkiem rodziny. Z taką interpretacją trzeba jednak postępować ostrożnie, ponieważ są one wydawane dla konkretnych przypadków i w konkretnych okolicznościach. Żaden przepis prawa nie reguluje jednoznacznie kwestii umów zleceń z członkami rodziny, więc ZUS ma pewną swobodę w rozliczaniu przedsiębiorców z odprowadzanych składek.

Źródło: http://zus.pox.pl